Μιλώντας για το ευρωπαϊκό πνεύμα
Μιλώντας για το ευρωπαϊκό πνεύμα της μετά-Covid εποχής στη LIFOΔιανύουμε την περίοδο που παιδιά και ενήλικες δεν μπορούν να βγουν από το σπίτι τους χωρίς να στείλουν μήνυμα. Το κράτος ανοίγει και κλείνει για το κοινό τις δραστηριότητες που επιτρέπονται και ο νόμος είναι ρητός: ο πολίτης πρέπει να προστατευτεί, ακόμα και παρά τη θέλησή του, για το κοινό καλό.
Ο ενήλικας βρίσκεται ξανά στη θέση του παιδιού και η άποψή του γίνεται αυτόματα αντιφατική. Το κράτος οφείλει την προστασία, αλλά και τη διακριτικότητα.
Ποιος είναι αυτός που θέλει να ξέρει πού πηγαίνουμε, πόση ώρα μείναμε έξω και τι ώρα θα γυρίσουμε; Μεγαλύτερη αδιακρισία δεν γνώρισε ο τόπος.
Το κράτος πρέπει να είναι το χέρι που απλώνεται για να βοηθήσει όταν χρειάζεται, αλλά ταυτόχρονα δεν πρέπει να μας ενοχλεί, ούτε να περιορίζει την ελευθερία μας. Βρισκόμαστε παγιδευμένοι σε μια κατάσταση που μας φέρνει να φωνάζουμε «ασχοληθείτε μαζί μας και αφήστε μας επιτέλους ήσυχους» την ίδια στιγμή.
Μια συνθήκη που αγγίζει τα όρια του παραλόγου, αλλά όχι μια πρωτοφανής κατάσταση για τη χώρα μας. Μοιάζει με τη σχέση μας με την Ευρώπη τις τελευταίες δεκαετίες, ειδικά τα τελευταία χρόνια. Διατυμπανίζουμε ότι είμαστε η πολιτισμική ρίζα ενός συστήματος που το θέλουμε να είναι εκεί, να απλώνει το χέρι του για να μας βοηθήσει, αλλά ταυτόχρονα πρέπει να είναι διακριτικό και να μας αφήνει στην ησυχία μας.
Μπορεί, άραγε, η μέγγενη να εξαφανιστεί, η ελευθερία επιτέλους να κατακτηθεί και τα ανθρωπιστικά ιδεώδη να επικρατήσουν έναντι των οικονομικών ή όποιων άλλων συμφερόντων; Ειδικά στις μέρες μας, που κάθε Ευρωπαίος πολίτης μιλάει άριστα την κοινή γλώσσα της δυσπιστίας;
Δώσαμε τα φώτα μας, δημοκρατία, θέατρο, φιλοσοφία και πολιτισμό. Ας μας επιστρέψουν χρήματα, ανάπτυξη, εμβόλια και ό,τι άλλο χρειαστεί. Τι άλλο θέλουν πια από εμάς; Μπορεί, άραγε, η μέγγενη να εξαφανιστεί, η ελευθερία επιτέλους να κατακτηθεί και τα ανθρωπιστικά ιδεώδη να επικρατήσουν έναντι των οικονομικών ή όποιων άλλων συμφερόντων; Ειδικά στις μέρες μας, που κάθε Ευρωπαίος πολίτης μιλάει άριστα την κοινή γλώσσα της δυσπιστίας;
Μια δυσπιστία που βαραίνει πάνω από οποιαδήποτε κατάκτηση και επαναφέρει στον δημόσιο διάλογο το αιματοβαμμένο ευρωπαϊκό παρελθόν, τις περιόδους φρίκης και ντροπής, τα ανοιχτά-κλειστά σύνορα με τα στρατόπεδα συγκέντρωσης στα κράτη υποδοχής, τις μεγάλες και τις μικρές business που συνθλίβουν τα δικαιώματα των εργαζομένων.
Η κατάσταση και η πολυπλοκότητα των αντικρουόμενων συμφερόντων βαθαίνει. Όχι μόνο δεν λιβανίζουμε την κουλτούρα μας, παρότι αποτελεί παράδεισο για όσους θέλουν να περάσουν τα σύνορα της Ευρώπης για να αρχίσουν κι αυτοί πιθανότατα να την καταγγέλλουν, αλλά βυθιζόμαστε στην περίσκεψη, στην επιφυλακτικότητα και συχνά στην απλουστευτική καταδίκη όλου του συστήματος με ήσυχη συνείδηση.
Μια συνείδηση που έχει δύο πρόσωπα: αυτό που νιώθει ικανοποιημένο όταν πέφτει για ύπνο, απολαμβάνοντας τις ευρωπαϊκές κατακτήσεις, και αυτό που ξυπνάει και όταν το ενοχλεί κάτι, εξεγείρεται και ξεσπά σε καταγγελίες, απαιτώντας την κατεδάφιση του οικοδομήματος.
Διαχρονικά, ο συστηματικότερος αντιευρωπαϊσμός αναπτύσσεται εντός των τειχών. Οι Γάλλοι στρατηγοί, φορώντας τις παντόφλες τους, νοσταλγούν μια Γαλλία που δεν υπάρχει πια, που δεν υπήρξε ποτέ. Οι Βρετανοί αποχωρούν και κλείνονται στο νησί τους. Οι Γερμανοί εργάζονται συστηματικά για την αύξηση της επιρροής τους.
Αρθρογράφοι και διανοητές εκφράζουν τους προβληματισμούς τους για την κοινή ευρωπαϊκή ταυτότητα και το μέλλον των μικρών χωρών αυτής της γερασμένης ηπείρου, ίσως και της χώρας μας, που προσπαθεί να στρώσει το μακιγιάζ της για να υποδεχτεί ξανά, σαν Disneyland, χαρωπούς τουρίστες και επενδυτές.
Ακούω συχνά το σάουντρακ της «Μπλε Ταινίας» του Κισλόφσκι, που μου υπενθυμίζει οδυνηρά το ευρωπαϊκό πνεύμα πάνω στο οποίο βασίστηκε το όραμα της ενοποίησης. Ο Πράισνερ συνέθεσε για τις ανάγκες της ταινίας τον «Ύμνο της Αγάπης» με φράσεις του Αποστόλου Παύλου από την Α’ προς Κορινθίους επιστολή του. «… Νυνί δε μένει πίστις, ελπίς, αγάπη, τα τρία ταύτα. Μείζων δε τούτων η αγάπη».
Ίσως η απάντηση να κρύβεται πάντοτε στον λόγο, στη μουσική και στην τέχνη, ενώ την αναζητούμε οπουδήποτε αλλού. Ίσως ο δρόμος για την πραγματική ενοποίηση να είναι αυτός: ασχοληθείτε μαζί μας και αφήστε μας ήσυχους να περπατήσουμε, όχι έρμαια στο χάος, αλλά ακούγοντας αυτήν τη μουσική και ψιθυρίζοντας αυτά τα λόγια. «Μείζων δε τούτων η αγάπη».
Πηγή: https://www.lifo.gr/european-lifo/europes-recovery/noima-tis-eyropis-sti-meta-covid-epohi