Συνέντευξη στον Νίκο Κουρμουλή
Σε ποια κατάσταση θα λέγαμε ότι βρίσκεται σήμερα ο Χάρης Κόκκινος, αν τον συναντούσαμε στο δρόμο πχ. Πως έχει εξελιχθεί, τι έχει κερδίσει και τι χάσει;
Ο Κόκκινος κουβαλάει το παρελθόν σαν βαλίτσα που δεν κλείνει πια. Δεν είναι πια ο ήρωας που μπαίνει με βεβαιότητα σε μια υπόθεση αρνούμενος να κοιτάξει το παρελθόν. Είναι πιο γυμνός, πιο εύθραυστος, αλλά και πιο αληθινός. Αν τον συναντούσατε στον δρόμο, θα βλέπατε έναν άνθρωπο που προσπαθεί να περπατήσει κανονικά ενώ ξέρει πως κουτσαίνει μέσα του. Και νομίζω πως αυτό τον φέρνει πιο κοντά μου. Κι εγώ γράφω από αυτή τη θέση: από το πείσμα να συνεχίζω παρ’ όλα τα κενά, παρά το τραύμα. Ριχνόμαστε στη μάχη και οι δυο μας παρότι ξέρουμε ότι κανείς δεν βγαίνει ζωντανός από αυτή. Η ζωή είναι ο δικός μας, ο κοινός μας υπέροχος πόλεμος.
Ποιοι είναι οι κύριοι άξονες του τελευταίου σας μυθιστορήματος “Υπέροχος Πόλεμος”;
Είναι τα θέματα που δεν με αφήνουν ήσυχη: το έγκλημα σαν ρωγμή που ανοίγει το έδαφος πάνω στο οποίο περπατούν οι ήρωες της ιστορίας, το συλλογικό τραύμα που κληρονομούμε χωρίς να το ζητήσουμε, και η μάχη ενός ανθρώπου να αντέξει όταν όλα τον τραβάνε προς τα κάτω. Στον Υπέροχο Πόλεμο η αφετηρία είναι η δολοφονία του άντρα μιας διάσημης στιχουργού, που βρίσκεται νεκρός κάτω από αδιευκρίνιστες συνθήκες. Ατύχημα; Αυτοκτονία; Έγκλημα; Αυτή η αβεβαιότητα στήνει το σκηνικό. Από εκεί ξεκινά μια έρευνα που εμπλέκει τον Κόκκινο, φέρνει στο φως μνήμες της επταετίας και σκοτεινά μυστικά, και τελικά γίνεται μια δίνη γύρω από τον ίδιο τον εαυτό: πώς συνεχίζεις να ζεις όταν έχεις χάσει ό,τι πιο πολύτιμο έχεις. Κι αν κάτι με αφορά πιο πολύ από την πλοκή ή το ιστορικό υπόβαθρο και τις μαρτυρίες που χρησιμοποίησα, είναι η στιγμή που ο αναγνώστης ή η αναγνώστρια αναγνωρίζει κάτι δικό του σε αυτή τη μάχη.
Ποια προσόντα πρέπει να έχει ένας συγγραφέας αστυνομικού μυθιστορήματος για να κρατήσει την αγωνία του αναγνώστη μέχρι τέλους;
Δεν ξέρω για προσόντα· ξέρω για ανάγκη. Χρειάζεται να θες να κοιτάξεις εκεί που οι άλλοι δεν αντέχουν. Να βλέπεις τον θύτη και να νιώθεις το βάρος του χωρίς σου είναι ξένος. Να κοιτάς το θύμα και να μην το εξιδανικεύεις. Το πιο δύσκολο είναι να γράψεις για το έγκλημα όχι για να σοκάρεις, αλλά για να καταλάβεις, να σκύψεις με τρυφερότητα στον εαυτό σου και τους άλλους. Και να δεχτείς ότι για να το κάνεις αυτό, πρέπει να βουτήξεις ρισκάροντας στον δικό σου σκοτεινό βυθό.
Τι σημαίνει για εσάς συλλογικό τραύμα και πως το διαχειρίζεστε στο βιβλίο;
Για μένα φωλιάζει στις σιωπές που κληρονομήσαμε. Τα θέματα που δεν ειπώθηκαν ποτέ καθαρά, αλλά μας καθόρισαν όσο κι αυτά που ειπώθηκαν. Είναι οι ιστορίες που άκουσα από ανθρώπους που κουβαλούσαν το βάρος δεκαετιών. Στο βιβλίο προσπάθησα να τους δώσω φωνή. Δεν με ενδιαφέρει να δείξω το τραύμα ως ιστορική υποσημείωση ή τεκμήριο· με ενδιαφέρει να δείξω πώς τρυπώνει μέσα στις πιο προσωπικές στιγμές: στον τρόπο που αγαπάς, που θυμώνεις, που σωπαίνεις. Γιατί το συλλογικό τραύμα τελικά είναι πιο προσωπικό απ’ όσο νομίζουμε.
Πείτε μας για τον τρόπο γραφής σας. Ξεκινάτε από τους χαρακτήρες, την πλοκή, άλλο; Και πόσο χρόνο αφιερώνετε την ημέρα στο γράψιμο;
Ξεκινώ πάντα από τους ανθρώπους. Αν δεν τους νιώσω, δεν μπορώ να γράψω τίποτα για αυτούς. Η ιστορία γεννιέται από εκείνους ως η αλληλουχία των πράξεών τους. Γράφω όπως αναπνέω: άλλες μέρες ασταμάτητα, άλλες με δυσκολία. Δεν μετράω ώρες. Το γράψιμο είναι ο τρόπος μου να στέκομαι απέναντι στη ζωή, να ζητάω εξηγήσεις και να τις δίνω με τον δικό μου τρόπο. Είναι και μια μορφή αυτογνωσίας και ταυτόχρονα μια συναρπαστική περιπέτεια. Κάθε βιβλίο είναι κι ένα καθρέφτισμα που στην αρχή δεν ξέρω αν αντέχω να κοιτάξω, αλλά ξέρω πως μόνο έτσι μπορώ να προχωρήσω.
Τι σημαίνει για εσάς επιτυχία ενός μυθιστορήματος; Πως την επεξεργάζεστε και κατά τη γνώμη σας τι χρειάζεται ένας συγγραφέας να λάβει υπόψη του για να έρθει μια εν δυνάμει επιτυχία;
Για μένα επιτυχία είναι η συνάντηση. Όταν ένας αναγνώστης βρίσκει μέσα στις σελίδες κάτι που νόμιζε ότι είναι μόνο δικό του. Ένα κομμάτι που τον πονάει ή τον συγκινεί και ξαφνικά βλέπει ότι υπάρχει κι αλλού. Όλα τα υπόλοιπα – πωλήσεις, αναγνώριση, αριθμοί – είναι παροδικά. Αυτό που μένει είναι η ρωγμή που ανοίγεται στον άλλον και κάπως τη νιώθεις να επιστρέφει σε σένα. Εκεί καταλαβαίνω αν άξιζε το ταξίδι.
Τελευταία, το μεγαλύτερο μέρος των ειδήσεων έχουν να κάνουν με το αστυνομικό δελτίο. Που εντοπίζετε αυτή την έξαρση ή την ανάδειξη της βίας;
Η βία δεν είναι καινούργια, ούτε περισσότερη ή λιγότερη· από τα μέσα απλώς την παρακολουθούμε πιο στενά, σχεδόν την καταναλώνουμε. Αλλά για μένα η βία είναι πάντα ένα σύμπτωμα. Κρύβει αυτό που δεν έχουμε τολμήσει να πούμε, αυτά που θάψαμε και τώρα επιστρέφουν ως είδηση. Γι’ αυτό στη λογοτεχνία με ενδιαφέρει να την κοιτάξω κατάματα μέσα από τους φορείς της, όχι σαν είδηση αλλά σαν καθρέφτη. Γιατί κάθε φορά που κοιτάς τη βία, αν αντέξεις, βλέπεις κάτι δικό σου.