Η συγγραφέας Ευτυχία Γιαννάκη μιλάει για το νέο της βιβλίο «Υπέροχος Πόλεμος», τους ήρωές της και τη σημασία του κυττάρου της οικογένειας στην ιστορία ενός ανθρώπου
Στο νέο της μυθιστόρημα Υπέροχος Πόλεμος, η Ευτυχία Γιαννάκη επιστρέφει με μια ιστορία που βυθίζεται στις ρωγμές της ανθρώπινης ψυχής και στις πληγές της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας. Μια διάσημη στιχουργός αποσύρεται στην Κινέτα, σε ένα σπίτι βουβό από εξομολογήσεις. Όταν ο άντρας της βρίσκεται νεκρός, ξεκινά ένα εφιαλτικό ξετύλιγμα αλήθειας και μνήμης. Ο επιθεωρητής Χάρης Κόκκινος καλείται να εξιχνιάσει ένα φαινομενικά «απλό» έγκλημα, που όμως θα τον οδηγήσει σε σκοτεινά μονοπάτια του ατομικού και συλλογικού παρελθόντος.
Το Υπέροχος Πόλεμος είναι βασισμένο σε πραγματικά γεγονότα. Και αυτό είναι ίσως το πιο συγκλονιστικό του στοιχείο. Όσα διαβάζουμε στις σελίδες του δεν είναι μόνο επινοημένα· αντηχούν τις σιωπές, τα τραύματα και τις αποσιωπημένες ενοχές μιας Ελλάδας που συχνά προσπαθεί να ξεχάσει πολλά από εκείνα που τη διαμόρφωσαν. Η συγγραφέας μας μιλάει για την αφορμή της ιστορίας, τους ήρωές της, τη σημασία του κυττάρου της οικογένειας στην ιστορία ενός ανθρώπου αλλά και τον ίδιο τον «οξύμωρο» τίτλο του βιβλίου της.
To Υπέροχος πόλεμος ξεκινά με ένα φαινομενικά απλό έγκλημα και καταλήγει σε μια τολμηρή τομή στο οικογενειακό και ιστορικό παρελθόν. Πώς διαμορφώνεις την κλιμάκωση του μυστηρίου στο μυθιστόρημα;
Μου αρέσει να περνάω από το μικρό στο μεγάλο, από μια λεπτομέρεια που θα του αποκαλύψει κάτι σημαντικό για τους γύρω του, και για τον εαυτό του. Θεωρώ ότι στις λεπτομέρειες που επιμένουμε να αγνοούμε κρύβεται ο διάβολος και ότι μέσα στον μικρόκοσμο κάθε ιστορίας μπορεί να φωλιάσει και να φωτιστεί ολόκληρη η κοινωνία μας. Τελικά ο μεγεθυντικός φακός πέφτει πάνω μας με αφορμή ένα έγκλημα που δεν αποτρέψαμε, μια λεπτομέρεια που αγνοήσαμε.
Τι ήταν αυτό που σε ενέπνευσε για την υπόθεση; Διαβάζω ότι βασίζεται σε κάποιο πραγματικό γεγονός που αποτέλεσε την αφετηρία; Θέλεις να μοιραστείς λίγα περισσότερα για αυτό;
Όλη η ιστορία στηρίζεται σε μαρτυρίες ανθρώπων που έζησαν τα γεγονότα που οδηγούν στην αποκάλυψη του ενόχου. Ακολούθησα τη μέθοδο των συνεντεύξεων με επιζώντες εκείνης της περιόδου που μου εμπιστεύτηκαν όσα συγκλονιστικά έζησαν και σημάδεψαν τη ζωή τους. Η ιστορία διατρέχει προς τα πίσω τα τελευταία πενήντα-εξήντα χρόνια της χώρας και χρησιμοποιεί το μυθοπλαστικό περιβάλλον για να αποκαλύψει την αλήθεια. Με έναν παράδοξο τρόπο το ψέμα που μπορεί να ισχυριστεί κανείς ότι είναι ένα μυθιστόρημα, κουβαλάει περισσότερη αλήθεια πια από την ειδησεογραφία.
Ο τίτλος είναι οξύμωρος. «Υπέροχος πόλεμος» – ποια είναι η βαθύτερη ειρωνεία πίσω από αυτή τη φράση;
Κάθε μέρα είναι ένας πόλεμος, κάθε σχέση, κάθε απόφαση που καλούμαστε να πάρουμε, κάθε αναμέτρηση με τον εαυτό μας και τους γύρω μας. Ριχνόμαστε κάθε μέρα σε αυτή τη μάχη που είναι η ζωή. Ίσως γιατί δεν έχουμε κι άλλη επιλογή. Περισσότερο και από το οξύμωρο του τίτλου, νομίζω ότι σημασία έχει η αγωνία, να μπορείς να πεις στο τέλος ότι κάτι άξιζε από αυτήν τη διαδρομή.
Η οικογένεια ως κύτταρο αλλά και ως φυλακή εμφανίζεται συχνά στο έργο σου. Πιστεύεις ότι το μεγαλύτερο μυστήριο είναι τελικά η οικογενειακή μας ιστορία;
Η οικογένεια είναι ένας σκληρός πυρήνας που είναι πλασμένος να πολεμάει για την επιβίωσή του. Όπως συμβαίνει με κάθε μάχη, πίσω της μένει πολύ αίμα. Με ενδιαφέρει το αίμα που χύνεται για να προστατευτεί αυτό το κύτταρο, η παράπλευρη απώλεια, τα ρευστά όρια θύτη και θύματος και πώς κανείς περνάει από τη μία ή την άλλη πλευρά για να επιβιώσει.
Ποιος χαρακτήρας σε δυσκόλεψε περισσότερο σε αυτό το βιβλίο και γιατί;
Θα έλεγα ότι όλοι οι χαρακτήρες απαιτούσαν να σκύψω πάνω τους με τρυφερότητα. Είναι δύσκολο να σκύβεις με τρυφερότητα ιδιαίτερα πάνω στον θύτη που σπανίως είναι ένας. Είναι ακόμη πιο δύσκολο να διαπιστώνεις ότι αυτός έχει δικά σου στοιχεία. Άλλη μια δυσκολία ήταν η μυθοπλαστική μεταφορά των αληθινών ιστοριών, ώστε να μη νιώσω ότι κάτι χάνεται, κάτι λείπει, κάτι είναι περισσότερο ή λιγότερο από αυτό που πραγματικά συνέβη.
Στο βιβλίο η αλήθεια δεν είναι ποτέ ξεκάθαρη – μετακινείται, θολώνει, αλλάζει. Είναι η αλήθεια τελικά ένα θέμα οπτικής;
Σε ένα σημείο του βιβλίου υπάρχει η απάντηση σε αυτό το ερώτημα, σε μια ανάκριση όπου οι εμπλεκόμενοι λένε:
– Πάντα η πραγματικότητα έχει πολλές ερμηνείες, μέχρι να κατασταλάξει κανείς στην αλήθεια.
– Δεν υπάρχει αλήθεια.
– Αλήθεια;
Η Ελλάδα ως τόπος: γιατί η Κινέτα, μια επαρχιακή συνθήκη απομόνωσης; Τι ρόλο παίζει ο χώρος στην ψυχολογική ένταση της ιστορίας;
Ο χώρος είναι πάντα ένας επιπλέον χαρακτήρας στην ιστορία μου και τον επιλέγω προσεκτικά ώστε να μπορεί να υποστηρίξει το ξεδίπλωμα της ιστορίας και κάποιες φορές να το ορίσει. Ο τόπος βεβαίως είναι οι άνθρωποί του και γι’ αυτό πρέπει να τον γνωρίζω καλά πριν να γράψω. Η Κινέτα δεν είναι ακριβώς επαρχία, μοιάζει περισσότερο με ένα παράξενο προάστιο, ένα παλιό θέρετρο που θα μπορούσε να είναι παράδεισος, αλλά βρίσκεται πλέον ανάμεσα σε δυο μεγάλα διυλιστήρια. Αυτή η γεωγραφικά συγγένεια παραδείσου και κόλασης μου έδωσε το έδαφος πάνω στο οποίο περπάτησαν οι χαρακτήρες μου, σε ένα μέρος όπου χρειάστηκε να μείνω τα δύο τελευταία δύο χρόνια για να γράψω την ιστορία μου.
Ο αστυνόμος Χάρης Κόκκινος επιστρέφει με μια νέα υπόθεση. Πώς εξελίσσεται ο χαρακτήρας του μέσα στα χρόνια; Νιώθεις ότι μεγαλώνεις με κάποιον τρόπο μαζί του;
Ναι, μεγαλώνουμε μαζί με αυτόν τον καθρέφτη μου που κουβαλάει πια μέρος του εαυτού μου. Όλο λέω θα σ΄ αφήσω, μα δεν μ’ αφήνεις να σ’ αφήσω, θα μπορούσε να είναι συνοπτικά η ιστορία μας.
Ποιο πιστεύεις ότι είναι το μεγαλύτερο «αποσιωπημένο γεγονός» της νεότερης ελληνικής ιστορίας που εξακολουθεί να επηρεάζει τις ζωές μας και να μας πληγώνει;
Νομίζω ότι το μεγαλύτερο μας πρόβλημα, που δεν είναι καθόλου αποσιωπημένο είναι ο διχασμός μας. Πολιτικά και κοινωνικά. Εξακολουθούμε να είμαστε μια κοινωνία βαθιά διχασμένη, με φατρίες που υπηρετούν τη μία ή την άλλη πλευρά και είναι έτοιμες να επιτεθούν και να φαγωθούν με κάθε σημαντική ή ασήμαντη αφορμή. Η πιο θαρραλέα στάση στις μέρες μας είναι να μην υπηρετείς καμιά από αυτές τις δυο πλευρές και να καταφέρνεις να παραμένεις γνησίως ανθρωπιστής.
Πώς ξεκινά για εσένα η συγγραφή ενός αστυνομικού μυθιστορήματος; Με τον φόνο ή με τους χαρακτήρες;
Πάντα είναι οι χαρακτήρες που γεννούν την ιστορία. Νομίζουμε ότι γράφουμε και διαβάζουμε για να λύσουμε το έγκλημα, αλλά στην πραγματικότητα παλεύουμε να λύσουμε το μεγάλο μυστήριο που είναι ο ίδιος ο άνθρωπος.
Σήμερα, τι είναι για εσένα η λογοτεχνία εγκλήματος; Απόδραση ή μέσο εμβάθυνσης στην αλήθεια μας;
Μέσω της ανάγνωσης εμβαθύνεις στον άλλον, σε αυτό που σου είναι περισσότερο ή λιγότερο γνώριμο και δημιουργείς τις συνθήκες για να βγεις από τα στενά όρια του δικού σου εαυτού. Αυτή είναι μάλλον η μεγαλύτερη απόδραση.