Επιστροφή στον τόπο του τραύματος
Η δημοφιλής συγγραφέας εκμυστηρεύεται στο Elle την πορεία της σχέσης της με τον ήρωα των νουάρ μυθιστορημάτων της με τον οποίο μεγαλώνουν και αλλάζουν μαζί απολαυστικά.
της Φωτεινής Σίμου
Ο Χάρης Κόκκινος πώς πέρασε σε αυτή την νέα του περιπέτεια; Εσείς;
Ως πρωταγωνιστής των ιστοριών μου έχει πάντα τον ρόλο του ερευνητή, αλλά ταυτόχρονα για μένα είναι ο συνένοχος στην κοινή μας διαδρομή. Κάθε ιστορία είναι και ένα νέο πεδίο συνάντησής μας. Μαζί μεγαλώνουμε, μαζί το παλεύουμε, μαζί προσπαθούμε να νιώσουμε και να καταλάβουμε τον κόσμο. Μάλλον περνάμε καλά, παρά τις εντάσεις μας, τις εφήμερες δυσκολίες ή τις απογοητεύσεις μας και γι’ αυτό εξακολουθούμε να είμαστε μαζί.
Αληθινά γεγονότα σας ενέπνευσαν να γράψετε αυτή τη νέα ιστορία. Η αλήθεια είναι πάντα ταυτόσημη έννοια με τη λύση ενός μυστηρίου; Την αλήθεια ψάχνουμε πάντα;
Ψάχνουμε να βρούμε τη δική μας αλήθεια, κυρίως τη συναισθηματική αλήθεια, μέσα σε κάθε ιστορία, σε κάθε τι που ζούμε. Συχνά νομίζουμε ότι διαβάζουμε ιστορίες μυστηρίου για να λύσουμε το έγκλημα, να βρούμε ποιος το έκανε, αλλά το μεγάλο μυστήριο που προσπαθούμε να λύσουμε είναι ο ίδιος άνθρωπος και ο εαυτός μας. Πράγματι με ενέπνευσαν αληθινά γεγονότα, συνεντεύξεις που έκανα με πρωταγωνιστές της ιστορίας και θεωρώ ότι η δική τους αλήθεια βρήκε έναν τρόπο να μπει στη μυθοπλασία και να διασωθεί.
Το μυθοπλαστικό περιβάλλον μπορεί να είναι ασφαλές για την αλήθεια;
Η μυθοπλασία είναι παραδόξως το ψέμα που μας φέρνει πιο κοντά στην αλήθεια από οτιδήποτε άλλο, γιατί κουβαλάει το συναίσθημα, το βίωμα, την ανάγκη και το τραύμα σε ένα ασφαλές κουκούλι που μας επιτρέπει να το μελετήσουμε και να σκύψουμε πάνω του με τρυφερότητα. Θα περίμενε κανείς να βρει περισσότερη αλήθεια στην ειδησεογραφία, στις βιωματικές ιστορίες που βλέπει στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, αλλά όπως έχουν γίνει τα πράγματα θα βρει περισσότερη αλήθεια στη μυθοπλασία. Γι’ αυτό μάλλον όποιος δεν διαβάζει απομακρύνεται τελικά και από την δική του αλήθεια.
Ο Χάρης Κόκκινος επιστρέφει, αλλά δεν είναι απλώς ένας ντετέκτιβ· μοιάζει να μετατρέπεται σε ιστορικό, ψυχαναλυτή, ακόμη και μάρτυρα. Αλλάζει ο ρόλος του στο χρόνο; Τι άλλο θέλετε να γίνει; Εσείς αλλάζετε μαζί του;
Όλοι μας είμαστε πολλοί ρόλοι στην καθημερινότητά μας. Σύζυγοι, εραστές, συνάδελφοι, φίλοι, ανάλογα με το περιβάλλον και τη συνθήκη που κινούμαστε. Όλοι μας επίσης αλλάζουμε μεγαλώνοντας. Όχι μόνο ρόλους, αλλά και ταυτότητα. Τι νόημα θα είχε αν μέναμε στάσιμοι; Γι’ αυτό και μου αρέσουν οι λογοτεχνικοί ήρωες που όταν επανέρχονται από ιστορία σε ιστορία εξελίσσονται, όπως εξελισσόμαστε κι εμείς. Διαφορετικά δεν θα είχε νόημα να επιστρέψουν.
Υπάρχει κάποιο άλλο οξύμωρο στις ημέρες μας όπως αυτό του υπέροχου πολέμου που υπομένουμε ως αλήθεια ή μυστήριο;
Η ανάπτυξη που συχνά είναι ταυτόσημη της καταστροφής, η εξωστρέφεια που συχνά είναι ταυτόσημη της έλλειψης βάθους και οι όμορφες λέξεις που ντύνουν άσχημες καταστάσεις κάθε μέρα σε ένα καταιγιστικό μάρκετινγκ της πολιτικής. Νομίζω ότι το μεγαλύτερο πρόβλημα στις μέρες μας είναι η κατάργηση της ηθικής, η υποχώρηση του ανθρωπισμού και της ατομικής καλλιέργειας και ο θρίαμβος της ισχύος που δίνουν τα χρήματα.
Τελικά, υπάρχει κάτι «υπέροχο» στον πόλεμο ή πρόκειται για μια κυνική ανάγνωση της μνήμης και της ενοχής; Ο Χάρης Κόκκινος είναι υπέροχος πολεμιστής;
Η ζωή είναι πόλεμος, η επιβίωση είναι πόλεμος, αλλά μπορεί να εξελιχθεί σε έναν υπέροχο πόλεμο αν καταφέρεις να κινηθείς σε αυτή τη μάχη με ηθικούς όρους, αν η επιδίωξή σου είναι μια καλύτερη εκδοχή του εαυτού σου. Με αυτή την έννοια ο Χάρης Κόκκινος είναι ένας πολεμιστής που δεν το βάζει κάτω, που παλεύει να γίνει καλύτερος και να βοηθήσει τον αδύναμο, αυτόν που δεν έχει πια φωνή, το θύμα.
Το μυθιστόρημα συνομιλεί έντονα με τη σύγχρονη ελληνική ιστορία, αγγίζοντας συλλογικά τραύματα που κουβαλούν οικογένειες και κοινωνίες. Πιστεύετε ότι το αστυνομικό αφήγημα –και ειδικά το νουάρ– μπορεί να λειτουργήσει ως εργαλείο ιστορικής μνήμης ή ακόμη και ως αναθεώρηση του συλλογικού παρελθόντος;
Η λογοτεχνία είναι ένα εργαλείο μνήμης, ίσως από τα πιο βασικά που έχουμε. Το νουάρ μπορεί να είναι επίσης ένα πολύ καλό εργαλείο κοινωνικής μνήμης όταν εστιάζει σε τέτοιες ιστορίες. Υπάρχει πάντα η μεγάλη, η συλλογική ιστορία που περνάει στα βιβλία ιστορίας, αλλά υπάρχει και η ατομική ιστορία, οι μικρές ιστορίες των ανθρώπων που διασώζονται στη λογοτεχνία, όχι μόνο ως ιστορικά τεκμήρια, αλλά κυρίως ως φορείς του συναισθήματος. Η λογοτεχνία και η τέχνη εστιάζουν στο συναίσθημα και στο τραύμα, η ιστορία στο γεγονός και στο τεκμήριο.
Για να γράψετε τον «Υπέροχο Πόλεμο» κάνατε μια σειρά από συνεντεύξεις. Κάνετε ερωτήσεις και στους ήρωες σας; Ποια είναι η βασική ερώτηση που κάνατε στον ήρωα σας;
Η βασική ερώτηση που του κάνω κάθε φορά, είναι αν αξίζει να επιστρέψει; Γιατί κανείς δεν αξίζει να επιστρέφει αιώνια, αν δεν αλλάζει. Η αιώνια επιστροφή θα μπορούσε να είναι το μεγαλύτερο μαρτύριο και αγαπώ αρκετά τον ήρωά μου για να τον βασανίσω χωρίς λόγο.
Το τοπίο της Κινέτας –καμένο, μελαγχολικό, γεμάτο σκιές– λειτουργεί σχεδόν ως δεύτερος πρωταγωνιστής. Πώς χτίσατε τον χώρο στο βιβλίο ώστε να υποστηρίζει τη νουάρ ατμόσφαιρα αλλά και το ιστορικό του υπόστρωμα;
Ο τόπος είναι πάντα ένας επιπλέον χαρακτήρας στις ιστορίες μου. Η Κινέτα είναι ένα παλιό θέρετρο που άλλαξε όψη, όπως άλλαξε όψη η ελληνική κοινωνία τις τελευταίες δεκαετίες. Ένα μέρος που θα μπορούσε να είναι παράδεισος, αλλά πλέον είναι ανάμεσα σε δυο μεγάλα διυλιστήρια, καμένη, δίπλα σε ένα άγνωστο ηφαίστειο, λίγα μόλις χιλιόμετρα μακριά από την Αθήνα. Η κόλαση είναι πάντα πιο κοντά στον παράδεισο απ’ όσο υπολογίζουμε. Αυτή η εγγύτητα έστρωσε το κατάλληλο έδαφος πάνω στο οποίο περπάτησαν οι χαρακτήρες μου και εκεί έζησα κι εγώ δυο ολόκληρα χρόνια για να γράψω την ιστορία μου.
Στο βιβλίο σας, η απόλαυση-όλες οι απολαύσεις- μοιάζει να μην είναι ποτέ αθώα, αλλά πάντοτε κάτι που χρειάζεται φροντίδα, επίγνωση και κάποιες φορές, τίμημα, αλλά την ίδια στιγμή υπάρχει και ανάγκη για διεκδίκηση. Πώς αντιλαμβάνεστε εσείς την έννοια της απόλαυσης μέσα στο νουάρ σύμπαν του «Υπέροχου Πολέμου»;
Η απόλαυση είναι η έξοδος, μια μορφή σωτηρίας, έστω και εφήμερης από τον κλειστό κύκλο στον οποίο τείνουμε να παγιδευόμαστε στην καθημερινότητά μας. Η απόλαυση συχνά δαιμονοποιείται, ίσως γιατί μας αποκαλύπτει πως θα ήταν μια ζωή πιο ελεύθερη, απαλλαγμένη ίσως από κανόνες που εξυπηρετούν άλλους. Η απόλαυση όταν συνοδεύεται από φροντίδα απέναντι στον εαυτό μας και τους άλλους, θα έπρεπε να είναι το επιδιωκόμενο και όχι να διώκεται.
Η σχέση σας με την απόλαυση γράφοντας τον πώς θα την περιγράφατε;
Ήταν μια απολαυστική διαδρομή που είχε δυσκολίες, αλλά και την απαραίτητη φροντίδα, οπότε θα την επιδίωκα ξανά από την αρχή αν χρειαζόταν.
Ο Χάρης Κόκκινος τώρα που θα ταξιδέψει σε θάλασσες σε νησιά μέσα από αυτό το βιβλίο πώς νιώθει; Σε τι κατάσταση μπαίνει; Εσείς;
Είναι σε κατάσταση αναμονής, όπως κι εγώ. Το μοναδικό ταξίδι γι’ αυτόν είναι η ιστορία του. Οι αναγνώστες και οι αναγνώστριες θα κάνουν μάλλον το δικό τους ταξίδι μέσα στις σελίδες. Θα δουν με τα δικά τους μάτια το πεδίο που τους ετοίμασε και εύχομαι να νιώσουν αν όχι δυνατές συγκινήσεις, τουλάχιστον την απαραίτητη τρυφερότητα για τους ήρωες και τελικά για τον εαυτό τους. Με λίγα λόγια να απολαύσουν την ιστορία και το ταξίδι στον χρόνο, στον τόπο και την απόλαυση. Γιατί η ανάγνωση είναι πάνω απ’ όλα μια απόλαυση.
Πηγή: Elle Greece, Τεύχος Αυγούστου 2025